| KIT CELIK KONSEP FIZIKAL
Oleh:
Cik Lai Kit Moi Guru Cemerlang Geografi SMK Kunak, Sabah 1. Pengenalan: Setiap kali hasil laporan prestasi calon STPM yang dikeluarkan oleh Majlis Peperiksaan Malaysia didapati bahawa calon-calon tidak menguasai konsep dalam geografi. Kelemahan penguasaan konsep pada calon STPM ini dilaporkan berlaku pada setiap tahun. Hal ini berdasarkan kajian laporan prestasi calon STPM dari tahun 1997 hingga 2004. Masalah ini sememangnya disedari oleh semua guru yang mengajar Geografi Fizikal STPM. Kegagalan pelajar menguasai dan memahami konsep dalam geografi akan menyebabkan mereka tidak dapat memahami atau mengaitkan sesuatu proses atau kejadian dalam aktiviti alam sekitar fizikal. Kini penguasaaan konsep bukan sahaja diperlukan sebagai asas untuk memahami proses-proses geografi fizikal tetapi juga untuk menjawab soalan yang dikemukakan khas berkenaan dengan konsep. Berdasarkan perubahan dalam sukatan pelajaran STPM 1997 bentuk soalan juga telah berubah. Bermula pada tahun 1997 soalan berbentuk pemahaman konsep akan ditanya dalam soalan pecahan (a). Kelemahan penguasaan konsep ini juga sudah tentunya menyebabkan calon STPM tidak dapat menjawab soalan yang dikemukakan dengan betul. Hal ini, menyebabkan calon STPM tidak akan mendapat keputusan yang baik. Menyedari akan hakikat ini, maka pelbagai cara telah dilakukan agar pelajar dapat menguasai konsep-konsep geografi dengan baik. Hal ini sangat penting, bukan sahaja melibatkan keputusan pelajar kelak akan terjejas, tetapi juga didapati pelajar yang tidak menguasai konsep geografi hilang minat untuk belajar geografi. Minat untuk mempelajari sesuatu akan datang ke dalam jiwa pelajar jika pengajaran dan pembelajaran berlaku dalam keadaan menyeronokkan pelajar. 2. KIT Celik Konsep Fizikal Berdasarkan kesedaran akan kelemahan penguasaan konsep dalam kalangan pelajar Tingkatan Enam di SMK Kunak, maka satu kaedah telah dilaksanakan kepada pelajar 6 Atas 2005. Kaedah ini dinamakan sebagai Kit Celik Konsep Fizikal kerana terdapat beberapa kaedah yang digabungkan dalam merelisasikan kaedah ini. Kaedah ini menggabungkan kaedah “Tresure Hunt”, “Hot Potatoes” dan Penjilidan. Tiga kaedah ini disatukan dalam satu kit untuk diaplikasikan pada pelajar Tingkatan Enam 2005. 3. Objektif Melalui Kaedah Kit Celik Konsep Fizikal ini diharapkan pelajar-pelajar STPM akan : - menguasai konsep-konsep dalam Geografi Fizikal.
- lebih berminat dalam pembelajaran.
- menghadapi suasana yang menyeronokkan semasa proses pengajaran dan pembelajaran.
- dapat menjana minda dan aktif semasa pengajaran dan pembelajaran berlangsung.
- lebih bermotivasi dan bersikap positif dalam menghadapi peperiksaan STPM.
- lebih bersemangat, berdaya saing demi mencapai kecemerlangan diri.
4. Rasional Projek Kaedah Kit Celik Konsep ini dirangka berdasarkan kecenderungan pelajar yang suka belajar dalam kumpulan, suka berkongsi maklumat, seronok berkomunikasi dan suka melakukan aktiviti bersifat ‘hands-on’. Atas alasan inilah, maka ketiga-tiga kaedah ini difikirkan sesuai untuk diaplikasikan kepada pelajar. Antara rasional kaedah ini ialah: - Penggunaan kaedah dapatan iaitu dalam “Tresure Hunt” merupakan satu proses mendapat tahu sesuatu prinsip, atau ciri dengan melibatkan daya usaha dan pemikiran pelajar. Aktiviti ini melibatkan pelajar membuat kajian, mengenal pasti dan mengumpul data. Menurut John Dewey (1916) pelaporan kaedah dapatan adalah lebih berkesan daripada penyampaian maklumat sahaja. Kaedah ini membolehkan pelajar mencari sendiri maklumat. Kaedah ini akan menyebabkan pelajar lebih menghayati dan menghargai usaha yang mereka lakukan sendiri. Hasilnya, dapatan mereka itu akan tersimpan dalam memori jangka panjang mereka.
- Penggunaan kaedah bermain teka silang kata dalam “Hot Potatoes” akan membolehkan pelajar lebih memahami konsep yang telah mereka cari dalam “Tresure Hunt”. Permainan teka silang ini dijalankan dengan alasan pelajar telah mempunyai pengetahuan sedia ada semasa melakukan aktiviti “Tresure Hunt”. Menurut Jean Piaget aktiviti bermain dapat menguatkan keupayaan berfikir serta mendorong pelajar memberikan makna kepada pembelajaran semasa mereka menjalankan aktiviti permainan.
3.Kaedah Penjilidan merupakan satu usaha mengumpul semua hasil dapatan pelajar dan dijilidkan. Hasil pelajar yang telah dijilidkan itu disimpan dalam perpustakaan sekolah sebagai bahan rujukan. Kaedah ini, dilihat sebagai satu bentuk penghargaan dan ganjaran kepada hasil usaha pelajar. Menurut Gagne ( 1975) peneguhan dalam bentuk penghargaan atau pujian akan menyebabkan seseorang pelajar itu akan lebih bermotivasi untuk meningkatkan prestasi diri mereka pada masa hadapan. Pendapat ini disokong oleh Bruner dalam bukunya Towards a Theory of Instruction yang mengatakan bahawa penghargaan atau ganjaran yang diberikan selepas sesuatu pembelajaran berlaku akan menjadikan pelajar itu mendapat kepuasan dalam dirinya.
5. Kumpulan Sasaran: Kaedah Kit Celik Konsep ini telah diaplikasikan kepada pelajar Tingkatan Enam Atas Geografi sesi 2005. Kumpulan pelajar ini majoriti tidak mengambil mata pelajaran geografi semasa dalam tingkatan 5. Asas pengetahuan geografi mereka setakat tingkatan 3 sahaja. Sebelum kaedah ini dilaksanakan, guru telah meminta mereka meluahkan perasaan mereka tentang mata pelajaran geografi. Hasil luahan perasaan itu, didapati majoriti kumpulan pelajar ini tidak berminat dan putus asa belajar geografi kerana setiap kali ujian dan peperiksaan mereka masih lagi gagal walaupun mereka sudah berusaha belajar. 6. Pelaksanaan KIT Celik Konsep 6.1. Kaedah “Treasure Hunt”: i. Pelajar telah dipecahkan kepada 8 kumpulan yang dianggotai 4-15 orang pelajar. Setiap kumpulan diberikan satu tema dalam sukatan pelajaran geografi fizikal. Setiap kumpulan ini akan mencari konsep-konsep yang terdapat dalam tema yang diberikan. ii. Setiap kumpulan pelajar akan mencari maksud konsep yang telah dikenalpasti. Pencarian makna konsep inilah yang dikenali sebagai “Tresure Hunt”. Kumpulan pelajar boleh mencari makna konsep melalui internet, majalah atau buku rujukan. Pelajar melaksanakan “Tresure Hunt” ini semasa cuti pertengahan semester 1. iii. Koleksi konsep ini akan ditaip dan dikumpulkan. iv. Guru akan mencari satu ruang masa untuk pelajar membentangkan hasil kerja mereka di hadapan guru dan rakan-rakan mereka. 6.2. Kaedah Penjilidan i. Guru akan mengumpulkan semua kerja setiap kumpulan pelajar. Guru akan mengedit dan menjilid hasil kerja pelajar tersebut. ii. Guru akan memberikan ganjaran kumpulan terbaik dan hasil kerja kumpulan itu juga diberikan 20% markah untuk ujian bulanan. iii. Hasil kerja yang telah dijilid itu diperbanyakkan dan disimpan di perpustakaan sekolah sebagai bahan rujukan kepada pelajar lain. 6.3. Kaedah “Hot Potatoes” v. Kaedah ini menggunakan program “Hot Potatoes” yang didapati daripada guru ICT SMK Kunak. Dalam program ini terdapat satu kaedah membina dan menjawab teka silang kata yang menggunakan sepenuhnya kemudahan komputer. Kaedah ini dilaksanakan dalam makmal komputer sekolah. vi. Guru mengajar pelajar menggunakan program “Hot Potatoes”. Setiap kumpulan akan membina teka silang kata berdasarkan pengetahuan konsep mereka. Teka silang kata yang telah dibina oleh setiap kumpulan akan disimpan oleh guru. vii. Guru akan mencari ruang masa yang sesuai dalam proses pengajaran dan pembelajaran untuk mengaplikasikan “Hot Potatoes” kepada pelajar. Setiap kumpulan pelajar akan diberikan soalan yang dibuat oleh kumpulan lain. Setiap kumpulan akan menjawab soalan yang diberikan. Setiap kumpulan akan diberikan tempoh masa tertentu untuk menyiapkan soalan tersebut. viii. Kumpulan yang terbaik akan mendapat ganjaran daripada
guru .
7. Keberkesanan KIT Celik Konsep: Hasil daripada maklum balas daripada pelajar, didapati pelajar sangat berminat mengikuti pembelajaran yang berunsur IT. Mereka juga lebih memahami konsep-konsep geografi fizikal. Hasil daripada kerja mereka yang dijilid oleh guru sangat membanggakan mereka. Malahan tindakan guru meletakkan hasil kerja mereka di perpustakaan sekolah merupakan satu penghargaan kepada mereka dan pelajar lain juga dapat menggunakannya. Mereka sangat berpuas hati hasil kerja berkumpulan yang mereka jalankan. Setiap komponen kit yang dilaksanakan membantu mereka dalam menghadapi peperiksaan. Melalui kerja berkumpulan secara tidak langsung mewujudkan pasukan kerja yang saling bersefahaman dan bekerjasama. Peluang yang diberikan kepada mereka untuk melayari internet dan mengajar mereka beberapa program komputer sangat mereka hargai. Kit Celik Konsep ini diperkenalkan kepada pelajar Tingkatan 6 Atas pada tahun 2005. Hasil daripada pencapaian pelajar pada STPM 2005 itu didapati sememangnya terdapat perubahan. Peningkatan itu dapat ditunjukkan berdasarkan analisis keputusan Kertas Alam Sekitar Fizikal tahun 2004, 2005 dan 2006. Analisis 2006 dimasukkan juga kerana Kit Celik Konsep ini telah diaplikasikan kepada pelajar 6 Rendah Geografi pada 2005 ( STPM 2006). Jadual : Pencapaian Geografi Alam Sekitar Fizikal STPM 2004-2006
| | A | A- | B+ | B | B- | C+ | C | C- | D+ | D | F | %L | NGPK | | 2004 | 8.8 | 8.8 | 2.6 | 5.9 | 20.6 | 14.7 | 8.8 | 2.9 | 0.0 | 2.9 | 5.9 | 88.2 | 2.69 | | 2005 | 17.4 | 11.8 | 5.9 | 8.8 | 11.8 | 11.8 | 11.8 | 14.7 | 0.0 | 2.9 | 2.9 | 79.4 | 2.70 | | 2006 | 20.6 | 8.8 | 8.8 | 20.6 | 14.7 | 2.9 | 14.7 | 5.9 | 0.0 | 0.0 | 2.9 | 91.2 | 2.91 | 7. Penutup Kit Celik Konsep yang saya jalankan ini sebenarnya bukanlah satu perkara yang baru dalam pengajaran dan pembelajaran. Masih banyak lagi ruang-ruang yang boleh diperbaiki untuk memantapkan idea ini agar dapat digunakan oleh guru dalam mengajar mata pelajaran yang lain. Selain itu, pemantauan juga sangat penting untuk menjayakan Kit Celik Konsep ini. Pemantaun ini penting untuk memastikan pelajar berdisiplin dalam menjalankan kaedah ini. Disiplin masa sangat penting dalam memastikan kerja-kerja yang diberikan dapat disiapkan dalam tempoh yang ditetapkan. Hasil Kit Celik Konsep ini memberikan kepuasan kepada saya dan pelajar kerana matlamat utama agar dapat memahami konsep geografi itu akhirnya tercapai. Selain itu, keputusan yang memberangsangkan dalam mata pelajaran geografi ini secara tidak langsung menjadikan mata pelajaran geografi sebagai mata pelajaran popular di sekolah. Pelajar 6 Rendah menjadikan geografi mata pelajaran pilihan utama mereka. Hal ini, sangat penting dalam memastikan mata pelajaran geografi ini terus hidup dalam arus pendidikan negara yang sangat mementingkan sains dan teknologi.
BIBLIOGRAFI
Majlis Peperiksaan Malaysia (2005) Laporan peperiksaan STPM 2003 Jilid 1 Jurusan Sastera,
Petaling Jaya: Pearson Malaysia Sdn Bhd. Majlis Peperiksaan Malaysia (2004) Laporan peperiksaan STPM 2004 Jilid 1 Jurusan Sastera, Selangor: Fajar Bakti Sdn Bhd. Persidangan Kebangsaan Guru Cemerlang (2007) Guru Cemerlang Penjana Modal Insan Berkualiti, 3-6 September 2007, Johor Bahru, Johor. Mok Soon Sang (1997) Pedagogi 2 Pelaksanaan Pengajaran, Subang Jaya: Kumpulan Budiman. Mok Soon Sang (1997) Pedagogi 3 Pengujian dan Penilaian, Pemulihan, Pengayaan dan Pendidikan Inklusif, Subang Jaya: Kumpulan Budiman. Pusat Perkembangan Kurikulum KPM (2002) Koleksi Bahan Inovasi , Anugerah Guru Inovatif 1999-2001, Kuala Lumpur: KPM
| 
